Prinsjesdag – 17 september 2024
Op de derde dinsdag van september was het weer Prinsjesdag. De dag waarop de Koning de troonrede uitsprak, het kabinet zijn voorstellen voor de begroting 2025 presenteerde en de start van een nieuw parlementair jaar. De begroting is een document waar alle departementen bij betroken zijn, het heeft daardoor een lange aanloop. De formatie van het huidige kabinet duurde lang, hierdoor heeft het vorige kabinet deze begroting grotendeels opgesteld.
In de breedte lezen we dat het kabinet vooral inzet op rust en een stevige basis. In combinatie met een bezuinigingsopdracht die alle departementen en dus ook het onderwijs raakt. Veel subsidies zullen worden geschrapt. Tegelijk zijn dit nadrukkelijk nog voorstellen van het kabinet; De Tweede en Eerste Kamer zullen hierover debatteren en kunnen nog aanpassingen doorvoeren.
De belangrijkste bezuinigingen in het funderend onderwijs zijn:
- Beperking middelen om achterstanden aan te pakken;
- Schrappen functiemix Randstad;
- Afbouw innovatiemiddelen.
En de belangrijkste andere aanpassingen ten opzichte van eerdere signalen zijn:
- De regeling voor gratis schoolmaaltijden blijft behouden;
- Compensatie voor verhoging van de btw op leermiddelen in het vo. Hiervoor voegt het kabinet ingaande 2026 (wanneer het verhoogde tarief ingaat) jaarlijks 36,3 miljoen euro toe aan de basisbekostiging in het voortgezet onderwijs. De MBO-Raad voorziet belemmeringen in de instroom van leerlingen als gevolg van deze btw-verhoging.
Daarnaast is er een rijks brede subsidietaakstelling, waarvan nog niet duidelijk wordt hoe die wordt ingevuld, zie ook de kamerbrief van 19 september 2024 hierover.
Voor het primair en voortgezet onderwijs komt er in het voorjaar van 2025 een Herstelplan kwaliteit onderwijs. Er is geen plek meer voor goedbedoelde extra opdrachten voor scholen, zo schrijft het kabinet; de focus ligt op lezen, schrijven en rekenen. Goede leraren zijn hierbij onmisbaar. De aanpak van het lerarentekort is daarom een belangrijk onderdeel van het Herstelplan, dat samen met onder meer leerlingen, leraren en schoolleiders verder wordt uitgewerkt. Zolang nog niet alle leerlingen het voortgezet onderwijs met een goed niveau van basisvaardigheden verlaten, zorgen we dat hun niveau in het mbo wordt bijgespijkerd, zo schrijft het kabinet. Vanuit het mbo stelt men dat dat dan wel om een investering in het mbo vraagt.
Zoals aangegeven lopen de debatten in de politiek nog, het bovenstaande is dus nadrukkelijk onder voorbehoud van de behandeling van de begrotingswet voor het onderwijs. Doordat het huidige kabinet minder betrokken is geweest bij de voorbereiding, is het goed mogelijk dat fracties alsnog met voorstellen komen bij de behandeling van de begroting in de Tweede Kamer.
Voor een reactie van de sectorraden zie PO-Raad over Prinsjesdag: Grote ambities maar minder geld voor het primair onderwijs I PO-Raad (poraad.nl)
VO-Raad over Prinsjesdag: Kabinet compenseert scholen structureel voor btw-verhoging – VO-raad
MBO-Raad: toegankelijkheid mbo onder druk, kabinet neemt verkeerde afslag.