Vermogenspositie en financiële kengetallen
Over de vermogens van onderwijsbesturen is de laatste jaren veel te doen. Er zijn feiten en misverstanden. Infinite Financieel helpt schoolbesturen en samenwerkingsverbanden hun vermogenspositie te analyseren en een plan van aanpak te maken als er iets moet veranderen.
Het is duidelijk dat financiën een topic is geworden dat niet alleen de schoolbesturen bezig houdt, maar ook veel energie en aandacht vraagt en krijgt van de politiek, de werkgevers en werknemers en de inspectie. Naast de accountantscontrole en het opstellen van het bestuursverslag, inclusief jaarrekening heeft het schoolbestuur te maken met het toezicht van de inspectie. De focus op schoolbesturen die te veel geld zouden oppotten is de laatste jaren verlegd naar meer algemeen toezicht, dat gericht is op het tijdig opsporen van financiële risico’s. De gebruikte instrumenten zijn echter grofmazig van aard en doen vaak geen recht aan de situatie van individuele scholen. Hoewel de inspectie zelf het belang van de signaleringsgrenzen relativeert, blijft het gevaar bestaan dat met name toezichthouders blind varen op de schijnzekerheid van kengetallen. De verklaring van de kengetallen is belangrijker dan de absolute waarde. Het kennen van de oorzaak van bijvoorbeeld de negatieve rentabiliteit geeft de mogelijkheid om actie te ondernemen. Ook hier is de bewustwording het begin van een oplossing.
Schoolbesturen doen er goed aan zelf te bepalen welke buffer zij noodzakelijk achten voor hun specifieke situatie. Het opstellen van een risico-analyse in combinatie met meerjarenbegrotingen, meerjarige investerings- en onderhoudsplannen is het begin. Een te hoge of te lage buffer is aan iedereen, ook aan de inspectie goed te verantwoorden, als het bestuur onderbouwd aan kan geven hoe het onderwijs daarmee gebaat is. Niet de omvang van de buffer is het belangrijkst, maar het waarom en waarvoor.
Pro-actief nadenken en communiceren over uw vermogen
Het ministerie OCW heeft onlangs (juni 2020) een nieuwe signaleringswaarde voor het berekenen van mogelijk bovenmatig publiek eigen vermogen gepubliceerd. Het mogelijk bovenmatig publiek eigen vermogen wordt berekend op basis van diverse onderdelen uit de jaarrekening. Daarnaast geven enkele financiële kengetallen een ondergrens aan van wat uw bestuur minimaal nodig heeft aan vermogen, namelijk solvabiliteit 2 en weerstandsvermogen. Zowel de bovengrens als de ondergrens zijn onwenselijk en niet nastrevenswaardig. Bovendien maakt de verplichting de hoogtes van de reserves toe te lichten vanaf jaarrekening 2020 het formuleren van een streefwaarde voor het eigen vermogen van belang. Schoolbesturen kunnen de wenselijke hoogte van het eigen vermogen bepalen binnen de bandbreedte van de bovengrens en de ondergrens van het eigen vermogen, op basis van diverse beleidsdoelstellingen en het risicoprofiel van de organisatie.
De beleidswijziging van de minister en de onderwijsinspectie en de aanhoudende aandacht voor schoolbesturen met een (te) hoog eigen vermogen zorgen ervoor dat het eigen vermogen van het schoolbestuur onder een vergrootglas ligt. De inspectie stelt lijsten op met schoolbesturen die aan de boven- of onderzijde buiten de wenselijke bandbreedte vallen. Deze lijsten worden zo nu en dan aan de Tweede Kamer verstrekt en worden daarmee openbaar. Ook hebben diverse landelijke dagbladen in de afgelopen jaren op basis van gegevens uit openbare data van DUO per schoolbestuur gekeken naar de ‘rijkdom’ en hierover kritische artikelen gepubliceerd. De politieke en maatschappelijke aandacht voor het eigen vermogen zorgt er ook voor dat ook lokaal leden van MR, leden van de RvT, leden van de gemeenteraad en journalisten kijken naar de hoogte van het eigen vermogen van het schoolbestuur. Het is daarom zaak de hoogte van het eigen vermogen van het schoolbestuur duidelijk en proactief uit te leggen en de interne en externe stakeholders goed mee te nemen in alle aspecten van dit vraagstuk. Onder meer door gesprekken en een toelichting in het bestuursverslag. Ook kunt u voorafgaand aan publicatie van het jaarverslag uw RvT en MR alvast informeren, om zo goed met elkaar in gesprek te blijven over de hoogte van het eigen vermogen.
Er zijn diverse analyses die u kunt doen op uw vermogenspositie om de hoogte van het eigen vermogen goed te kunnen verantwoorden. Indien u hierover eens van gedachten wilt wisselen, dan zijn wij hier graag voor beschikbaar.
Iris Zeldenrijk MSc en Mark Ruitenbeek MSc, Infinite Financieel
izeldenrijk@infinitebv.nl, 06-12058122 en mruitenbeek@infinitebv.nl, 06-83976341
-
Jan Looise, senior adviseur bij Infinite Financieel, schreef over de feiten en misverstanden rondom de vermogenspositie van onderwijsbesturen in het artikel ‘De financiële staat van het onderwijs – feit of frame’.
(bundel 2019, pagina 39) -
Lees ook het artikel ‘Financiële kengetallen – Tijd voor een eigen koers’.
(bundel 2017, pagina 29)