Het private onderwijs groeit, publiek en privaat onderwijs steeds meer verstrengeld
De Onderwijsraad heeft een rapport uitgebracht over de ontwikkeling van het private onderwijs in Nederland. Ook binnen het publieke onderwijs rukt het private onderwijs op. En er is steeds meer sprake van verstrengeling.
De Onderwijsraad adviseert overheid, schoolbesturen en scholen om het publieke karakter van het onderwijs beter te beschermen. Zodat het onderwijs in Nederland geen zaak wordt van individuele private belangen, maar het publiek belang voorop blijft staan.
De raad wijst er op dat er een grote verscheidenheid aan privaat onderwijsaanbod bestaat. Naast commercieel aanbod is er ideëel aanbod van maatschappelijke organisaties en bedrijven, die bijvoorbeeld kosteloos huiswerkbegeleiding bieden op school of gratis laptops. Dat kan bijdragen aan verbetering en vernieuwing van het onderwijs. Maar er kleven ook risico’s aan de groei van het private aanbod en de verstrengeling met het publiek bekostigd aanbod. Privaat aanbod dat alleen toegankelijk is voor leerlingen van wie de ouders dat kunnen betalen, zet andere leerlingen op achterstand. De kwaliteit van het onderwijs verschraalt als scholen voor een deel van hun doelen en taken verwijzen naar aanvullend onderwijs dat niet kosteloos is. Er is vaak ook weinig toezicht op de kwaliteit daarvan, en leraren hebben geen zeggenschap over wat er bijvoorbeeld tijdens een bijles gebeurt.
Daarom stelt de raad dat er een belangrijke rol is weggelegd voor schoolbesturen. Zij zijn als eerste verantwoordelijk voor het behoud van het publieke karakter van het onderwijs op hun scholen. Onder hun verantwoordelijkheid worden afwegingen gemaakt en zij hebben leiding te geven aan hoe álle betrokkenen in de onderwijsorganisatie het publieke karakter van onderwijs kunnen bewaken. Toegankelijkheid, kwaliteit en zeggenschap van onderwijsprofessionals moeten bij alle dagelijkse beslissingen en keuzes over privaat aanbod centraal staan. Het publieke karakter van onderwijs voorop zetten betekent niet dat scholen privaat onderwijsaanbod van commerciële partijen of ideële organisaties moeten afwijzen. Zolang het maar bewust wordt ingezet door een school en kosteloos beschikbaar is voor alle leerlingen, en de school de verantwoordelijkheid kan nemen voor de inhoud en kwaliteit ervan.
Van de overheid is een actievere rol nodig om daarvoor de voorwaarden te scheppen. Door het publieke karakter te borgen in wet- en regelgeving en duidelijk aan te geven wat wel en niet tot publiek bekostigd onderwijs hoort. En door te zorgen voor toereikende bekostiging, zodat scholen het publieke karakter van het onderwijs ook kunnen waarmaken met kwalitatief hoogstaand onderwijs dat voor iedereen beschikbaar is.
De raad bepleit daarnaast onder meer een wettelijk verbod voor reclame voor commerciële diensten en producten via de school. En adviseert om de vrijwillige ouderbijdrage te ontkoppelen van het individuele kind, en in plaats daarvan ten goede te laten komen aan een schoolfonds ten bate van alle leerlingen.
Infinite Financieel directeur Rick de Wit schreef vorig jaar in onze jaarlijkse artikelenbundel al over dit fenomeen, onder de titel Moet de groei van aanvullend en particulier onderwijs een zorg zijn?.